Hotel Verwiel
Aan de zuidzijde van de Grotestraat begon Pieter Verwiel op 30 augustus 1824 een logement. Hij kocht een bestaand pand (waarin voorheen herberg Het Hof van Vranckrijk was gevestigd) van vrij grote afmetingen: circa. 29 meter lang en 12,5 meter breed. Het lag 6 meter van de straat. Achter het pand was een groot bijgebouw van ongeveer 13 meter lang en 10 meter breed, dat gebruikt werd als koetshuis en paardenstalling. In 1877 werd de herberg voor de eerste keer ‘De Gouden Leeuw’ genoemd. Dat had alles te maken met het feit dat er eerder elders in Waalwijk al een herberg bestond die ’De Gouden Leeuw’ heette en in 1868 door brand verwoest werd. Het etablissement van Verwiel werd later in het Handelsregister van de Kamer van Koophandel ingeschreven als ‘Hotel Verwiel in De Gouden Leeuw, hotel-restaurant en koffiehuisbedrijf.’
Het logement had twee volledige bouwlagen en een kap met een schild aan de voorzijde. De statige, evenwichtige voorgevel had een deur in het midden. Daaruit kan worden afgeleid dat het pand in het midden een gang had in de lengterichting. De herberg was het vertrek- en aankomstpunt van de diligencedienst van Rotterdam naar Waalwijk over Heusden en een uitspanning waar mensen konden verpozen en de paarden verzorgd of verwisseld konden worden. Verder werden nog paarden en rijtuigen verhuurd. Links naast Hotel Verwiel bevond zich indertijd het koffiehuis van de erven Van Riel; rechts van het hotel stond het pand Grotestraat 206. Tegenover Hotel Verwiel bevond zich Bierbrouwerij De Roode Leeuw die in 1854 door het gemeentebestuur werd aangekocht en verbouwd tot raadhuis.
Na het overlijden van Pieter Verwiel in 1872 zette zoon Cornelius de exploitatie voort. Toen hij al in 1876 overleed, nam zijn weduwe Cornelia van Mierop het roer over.
Inmiddels waren de verbindingen met Waalwijk en dus ook met het hotel verbeterd. In 1868 kreeg Waalwijk een telegraafkantoor. De stoomtramlijn Tilburg-Besoijen werd in 1881 geopend, op 1 november 1886 volgde de spooorlijn Lage Zwaluwe-Waalwijk en op 13 oktober 1890 de gehele spoorlijn Lage Zwaluwe – ’s-Hertogenbosch. Bij elke aankomende trein was op het station een personeelslid van het hotel aanwezig om met een handwagen de bagage van de gasten op te halen of te brengen. Voorname hotelgasten werden met een koets afgehaald.
Vastenavond 22 februari 1898 was een rampdag voor het hotel. Op een van de kamers boven was de kachel aangemaakt en waarschijnlijk hebben toen de gordijnen vlam gevat. Cafébezoekers probeerden de brand te blussen, ogenschijnlijk met succes, maar het vuur zat reeds tussen de zoldering en het hotel brandde volledig uit. De brandweer van Waalwijk en die van Baardwijk konden met moeite het belendende pand van Dr. van Gils behouden. De brandweer moest werken met handpompen en er was geen waterleiding. Brandweerman Bart Demmers kreeg een ongeluk: bij het omhalen van een muur viel hij van het platdak. Een deel van de inboedel werd gered. Het pand en de inboedel waren te laag tegen brand verzekerd, maar de Waalwijkse architect Jos van Ree kreeg vrijwel gelijk opdracht een plan te ontwerpen voor nieuwbouw.
Op 6 april 1898 was de openbare aanbesteding en het werk werd aangenomen door V. de Bont, H. van Eggelen en J. van Dommelen uit Nieuwkuijk. Een voor die tijd groots en modern gebouw werd in 7 maanden tijd voltooid en op 6 november 1898 feestelijk geopend. Het nieuwe pand was 41,50 meter lang en ruim 12,50 meter breed. Het had twee bouwlagen en een grote zolderverdieping. Onder het gebouw was een kelder van 14 bij 7 meter voor dranken en levensmiddelen. Op de begane grond liep een gang over de gehele lengte met links de koffiekamer, eetzaal, schrijfkamer en vergaderzalen en rechts het woongedeelte, trappenhuis, keukens, ‘gemakken,’ werk- en bergrumte alsmede uitpak- en bagagekamers. Aan de voor- en achterzijde had het nieuwe gebouw overdekte terrassen. Op de eerste verdieping was ook een gang. Daaraan lagen 18 kamers, waarvan drie zit-slaapkamers. Verder bevonden zich daar het trappenhuis, de badkamer en de toiletten. Aan de voor- en achterzijde was een balkon. Op de grote zolder waren nog 5 slaapkamers en een expositiegelegenheid voor schoenen en leer voor reizigers.
Het pand was elektrisch verlicht met een eigen stroomvoorziening, een unicum in 1898. De cuisinière in de keuken leverde automatisch warm water in de bijkeuken en in de badkamer. Het meubilair was zeer luxueus; het buffet in de koffiekamer was uitgevoerd in Duitse Renaissance-stijl, de tafels en stoelen waren van mahoniehout en de slaapkamers waren ingericht met meubels van noten- en grenenhout. Alle vertrekken hadden grote ramen met veel licht en ventilatie. Vanuit het raam op zolder had men een prachtig uitzicht op de Waalwijkse Buitenpolder en kom men de Bergse Maas en de Heusdense Brug aanschouwen. In 1901 werd het pand aangesloten op het nieuwe waterleidingnet. Op 20 november 1905 werden de eerste 44 telefoonaansluitingen in Waalwijk gerealiseerd. Hotel Verwiel kreeg nummer 26.
Cornelia Verwiel-van Mierop overleed te Waalwijk op 12 december 1910. Het bedrijf werd toen eigendom van haar ongehuwde dochters Louise Antonette, Henriëtte Petronella, Frederica Alida Wilhelmina en Johanna Theodora Wilhelmina Verwiel. In 1918 werd Pieter Junior, die vanaf 1876 met zijn moeder en vanaf 1910 met enkele van zijn zusters het hotel beheerde, eigenaar.
Het 100-jarig bestaan van Hotel Verwiel werd op 31 augustus 1924 luisterrijk gevierd. Uit de Waalwijkse burgerij was een feestcomité gevormd. Om 11.30 uur verzamelden zich in het hotel het comité, het college van Burgemeester en Wethouders, de familie Verwiel en tal van vrienden en handelslieden, die al jarenlang het hotel regelmatig bezochten. H.M. van Liempt hield de feestrede en gaf onder meer met de volgende woorden karakter en betekenis van het hotel juist weer: ‘Hospitaliteit, hartelijke genegenheid en distinctie waren en zijn de kenmerken van uw huis. De reputatie van uw hotel heeft door de tijden heen een niet te schatten invloed gehad op de naam van onze plaats en wellicht ook op de ontwikkeling en de bloei van onze industrie, De Gouden Leeuw was als een magneet, die al wat in de Langstraat verkeerde, autoriteiten, industriëlen, kooplieden en toeristen onweerstaanbaar tot zich trok.’ Hij bood een bronzen plaquette aan, vervaardigd door de Waalwijkse beeldhouwer en kunstschilder Theo van Delft.
Op de plaquette waren de drie generaties Verwiel (Pieter, Cornelius en Pieter) afgebeeld, met linksboven het familiewapen, linksonder het oude logement en rechts het toenmalige hotel. Tijdens de receptie kwamen honderden mensen de familie feliciteren en ’s avonds bracht harmonie St. Crispijn een serenade. Aan de koningin werd bij die gelegenheid het volgende telegram gestuurd:
|
H.M. Koningin Wilhelmina, ’t Loo |
Pieter Verwiel ging met zijn tijd mee. Het gebouw kreeg een nieuwe elektrische installatie, warm en koud stromend water en centrale verwarming, Rond 1920 werd achter het hotel een tennisbaan aangelegd voor de hotelbezoekers. Pieter Verwiel werd de laatste jaren van zijn leven bijgestaan door zijn dochter Agatha. Zij werd na het overlijden van haar vader eigenaresse en nam ook de exploitatie in handen. Het restaurant werd gemoderniseerd en van een eikenhouten lambrizering voorzien.
De crisisjaren en de oorlog gingen niet ongemerkt aan het hotel voorbij. In 1942 stapte Agatha (in de volksmond ‘Zus Verwiel’ genoemd), uit de zaak. Het gebouw werd verkocht en Ivo van Haren werd de nieuwe eigenaar. Toch kwam weer een Verwiel aan het roer: Eugène, Agatha’s broer. Hij zou de laatste Verwiel zijn die het hotel beheerde. Om gezondheidsredenen en wegens familie-omstandigheden moest hij in 1946 naar een nieuwe exploitant uitzien. Hij kwam toen in contact met de familie Italiaander, die voorheen in Leipzig een gerenommeerd wijnrestaurant had. Tijdens de oorlog verloren zij bij een bombardement huis en haard en repatrieerden in 1945, geheel berooid. naar Nederland. Na vele vruchteloze pogingen konden zij met financiële hulp op 25 oktober 1946 in Waalwijk opnieuw beginnen in hotel Verwiel. Eugène Verwiel verhuisde naar Utrecht.
Hotel Verwiel zag er berooid uit op dat moment. Duitse en later Canadese militairen waren in het hotel gehuisvest geweest, terwijl ook vele jonge gezinnen er een tijdelijk onderkomen gevonden hadden. De start was voor Italiaander bijzonder moeilijk. Maar door zijn werklust en optreden naar buiten was hij in korte tijd zeer gezien in Waalwijk, doch enkele jaren later, op 14 maart 1948, overleed hij.
Zijn vrouw nam op 30 september 1948 de exploitatie over, daarbij geholpen door haar twee zonen, Lothar en Frits. De familie Italiaander voerde een voorzichtig beleid om met de beperkte financiële middelen die er waren de zaak in oude luister te herstellen. Op 1 december 1954 werd een vennootschap onder firma opgericht: Restaurant De Gouden Leeuw, Hotel Verwiel, fa. M.E. Italiaander en Z. De vennoten werden mevrouw M.E. Italiaander en haar beide zonen. De handelsnaam werd Hotel Verwiel. Geleidelijk aan werd het bedrijf volledig gemoderniseerd. De keuken in 1956 en 1971; cafe-restaurant, buffet en achterzaal in 1962. Het hotelgedeelte kreeg ook een grondige opknapbeurt. In 1961 werden 7 kamers en in 1970 6 kamers gerestaureerd. Van de 16 beschikbare hotelkamers waren er 13 voorzien van bad en douche en 11 kamers hadden een privé-toilet. De meeste kamers waren ingericht in een zogenoemde studio-stijl: een gerieflijke zitkamer voor overdag kon met enkele handgrepen ingericht worden tot een comfortabele slaapkamer. Door de zeer persoonlijke aandacht van de familie Italiaander voor de gasten was de sfeervolle en aangename ambiance van vroeger teruggekeerd. Maria Italiaander-Oszwald mocht dit maar gedeeltelijk beleven, want zij overleed op 18 augustus 1962.
Het pand werd in 1962 eigendom van de N.V. Ivo van Haren’s Schoenfabrieken. In 1980 kwam onverwacht het einde. De eigenaar verhoogde de huurprijs van fl 27.000 naar fl 75.000 per jaar. Dit was naar de mening van de gebroeders Italiaander niet op te brengen. Ook hun leeftijd speelde een rol in het besluit zich terug te trekken. Op 13 december 1980 werd het hotel definitief gesloten.
Gedurende 35 jaar had de inmiddels zeer geziene familie Italiaander het hotel beheerd. Door de vele bezoekers werd een comité gevormd ‘Vaarwel Hotel Verwiel.’ Er werd een groot geldbedrag ingezameld dat op 8 januari 1981 aan de familie Italiaander werd overhandigd. De secretaresse van het comité, Francisca (Zus) Hoffmans merkte daarbij terecht op: ‘Je was in hotel Verwiel nog echt een gast, waar je met persoonlijkheid en aandacht werd bediend.’ Plannen van de eigenaar om het hotel te verbouwen en te moderniseren gingen niet door vanwege de hoge kosten en omdat er geen nieuwe exploitant werd gevonden, die voortzetting van het bedrijf aandurfde. In 1982 werd het pand verbouwd. Beneden kwamen winkels en boven 22 wooneenheden. Dit werd geen succes en vooral het woongedeelte verloederde enorm.
Op 9 november 1987 werd om 21.54 uur brand gemeld. De brand begon in het trappenhuis en sloeg door naar boven. Bij aankomst van de brandweer was de brand uitgeslagen door het dak naar buiten. De brandweer zette twee autospuiten, een motorspuit en een hoogwerker met 15 stralen in, maar het pand brandde grotendeels uit.
Wat nog restte van het fameuze ‘Hotel Verwiel’ werd in januari 1989 gesloopt. De pilaren van de veranda werden gered en op 2 mei 2011 geplaatst in het Mr. Troelstrapark.
AppendixBronnenDe oorspronkelijke tekst van dit artikel is met toestemming samengesteld uit:
|
