Lantaarn

Uit WaalwijkWiki
Ga naar: navigatie, zoeken
Lantaarn op Raadhuisplein
Foto Wikipedia/China Crisis
Foto Wikipedia/China Crisis
Rijksmonument
Monumentnummer 525794
Adres Raadhuisplein bij 2
Oorspronkelijke functie Straatmeubilair
Bouwjaar 1936
Architect A.J. Kropholler
Datum besluit 09-10-2001

De Lantaarn op het Raadhuisplein maakt deel uit van het door architect Kropholler ontworpen plan voor de bouw van het Raadhuis en de aanleg van het Raadhuisplein. Over de symbolische waarde van de lantaarn schreef Kropholler zelf: [1]

Midden op het plein staat als symbool tussen burger en overheid een smeedijzeren lichtzuil. Het licht van deze lantaarn is, naast het praktische verlichten van het plein bij duisternis, enerzijds symbool voor de overheid die in het raadhuis zetelt en zijn wijsheid in de vorm van goede besluiten en dienstbaarheid over die bevolking heen uitstraalt. Anderzijds is het een lichtend baken voor de burger die hem zegt: Hier moet ik zijn, op mijn overheid kan ik vertrouwen.

Het plein is mede door dit symbool ook echt een ontmoetingsplaats voor burger en overheid. Om de werking van het symbool optimaal in beeld te brengen is (…) het plaveisel van het plein geheel gericht naar de lantaarn en het perkje midden op het plein. Door deze harmonie wordt niet alleen de lantaarn in zijn rol van symbool versterkt, maar ook de architectuur van het raadhuis zelf wordt er extra door benadrukt.

In maart 1936 werd de bouw van de lantaarn aanbesteed. De werkzaamheden verliepen vlot, want op 2 mei 1936 berichtte De Echo:

De nieuwe lantaarn op ’t Raadhuisplein

De monumentale lantaarn op het Raadhuisplein is gereed gekomen en ’t kan met recht gezegd dat het is een aanzienlijke verfraaiing van ons mooie raadhuisplein en uitnemend aansluit bij het raadhuis en z’n entourage, overdag zoowel als 's avonds. Het is een prachtig stuk werk van onze Waalwijksche ambachtslieden A. Verappe, H. Maas en C. Marks, die daarbij alle eer inleggen. De entourage van ’t gemeentehuis, het mooie plein is zoover wij kunnen beoordeelen (ook de mooie scheidingsmuur is gereed gekoomen) thans geheel af en wij meenen dat Publieke Werken er in geslaagd is aan een en ander een goede oplossing te geven, zoodat wij een geheel hebben gekregen dat tot ieders voldoening strekt en terecht de belangstelling zal trekken van bewoner en vreemdeling. Als we nu aan den voet van den monumentalen lantaarn nog eens een aardig bloemperk of later misschien een bassin krijgen, dan is de zaak perfect.

Bloemperk en bassin zijn er niet gekomen, wel ‘een tafel en een stoel.’ Op 26 augustus 2003 ging het Waalwijkse college van B&W akkoord met een herinrichtingsplan voor het centrum. Voor het Raadhuisplein betekende dit onder meer dat de lantaarn (ook wel ‘zuil’ genoemd) verplaatst zou worden naar het tuingedeelte bij het raadhuis en de bestrating vervangen en enigszins afgevlakt. Op het noordwestelijk gedeelte van het plein zouden ‘een tafel en een stoel’ gebouwd worden. De lantaarn werd onder andere bestempeld als een sta-in-de-weg bij de organisatie van evenementen, waarvan bovendien de symboolwaarde niet meer zou passen in de 21e eeuw.

College en architect bleken niet op de hoogte te zijn van het feit dat ook de lantaarn en het plein zelf onderdeel uitmaakten van Krophollers ontwerp. Heemkundekring de Erstelinghe en de toenmalige gemeentelijke monumentencommissie protesteerden fel tegen de gang van zaken. Zij wisten zich daarbij gesteund door de vele ingezonden brieven die in de lokale en regionale pers verschenen en de Rijksdienst voor de Monumentenzorg, die het college adviseerde een streep te halen door het plan. Ondanks alle protesten en adviezen bleven B&W echter bij hun besluit.

Tijdens de gemeenteraadsvergadering van 27 november 2003 ontstond in de coalitie een niet meer te repareren breuk en stelden alle wethouders hun portefeuille ter beschikking. In januari 2004 startten de politieke onderhandelingen voor een nieuwe coalitie. De heemkundekring koos tijdens deze besprekingen voor het wapen van de stille diplomatie: met redenen omkleed werd een beroep gedaan op de onderhandelaars om het besluit tot verplaatsing van de zuil te heroverwegen. Daarnaast werd in dezelfde maand een (drukbezochte) informatieavond georganiseerd over de betekenis van Kropholler voor de Nederlandse architectuur in het algemeen en voor Waalwijk in het bijzonder.

In het voorjaar van 2004 bleek het college toch bereid de cultuurhistorische aspecten bij de besluitvorming te betrekken en kwamen burgemeester en wethouders op 11 mei tot de conclusie dat er geen argumenten waren om ‘de zuil van Kropholler’ te verplaatsen. Daarnaast zouden ook de plannen voor ‘het nieuwe ensemble’[2] , vanwege hun ‘toegevoegde waarde voor het plein,’ uitgevoerd worden.

In de nieuwe bestrating werd vóór de lantaarn een plaquette opgenomen met de tekst:

OP WOENSDAG 6 SEPTEMBER 1944 VOND
OP DEZE PLAATS EEN VAN DE MEEST
DRAMATISCHE GEBEURTENISSEN UIT DE
WAALWIJKSE GESCHIEDENIS PLAATS.
DOOR DE DUITSE BEZETTER WERDEN VIER
ONSCHULDIGE INWONERS GEGIJZELD.
DRIE VAN HEN WERDEN LATER ACHTER
HET RAADHUIS GEFUSILLEERD.

In verband met de terugkeer van de weekmarkt en de organisatie van andere evenementen op het Raadhuisplein zijn de tafel en stoel in het voorjaar van 2019 verwijderd.

Inhoud

Appendix

Bronnen


  • Frans Vercauteren, De Erstelinghe en het cultureel erfgoed van Kropholler, De Klopkei (27e jaargang, 4e kwartaal 2003).
  • Frans Vercauteren, De zuil blijft staan. Een wijs besluit conform de filosofie van Kropholler. De Klopkei (28e jaargang, 2e kwartaal 2004).

Voetnoten


  1. Document 6-7-8, map 1933 uit het Kropholler-archief (Aantekeningen Kropholler ten behoeve van enkele publicaties over architectuur).
  2. De tafel en de stoel

Zie ook


Externe link


Artikel over architect Kropholler op Wikipedia.

Persoonlijke instellingen
Naamruimten

Varianten
Handelingen
Navigatie
Categorieën
Hulpmiddelen