Gedenkteken joodse slachtoffers

Uit WaalwijkWiki
Versie door Inekevandenhoudt (Overleg | bijdragen) op 3 mei 2013 om 20:05

(wijz) ← Oudere versie | Huidige versie (wijz) | Nieuwere versie → (wijz)
Ga naar: navigatie, zoeken
GAW, fotonr. 72441.

Met bedekte hoofden, het Rabbinaat had daarom verzocht, waren joodse familieleden, vrienden, het college van burgemeester en wethouders van Waalwijk en enkele belangstellende Waalwijkse burgers op de zonnige maandag 12 mei 1969 rond drie uur na de middag aanwezig om getuige te zijn van een historisch moment, namelijk de onthulling van een monument ter nagedachtenis van de uit Waalwijk afkomstige joden, die door het nazi-regiem de dood waren ingedreven.[1] Het gedenkteken kreeg zijn plaats op de stek nabij de Tempelierstraat waar meer dan tachtig jaar, van 1884-1965, de synagoge stond, die tot aan het begin van de Tweede Wereldoorlog het gebedshuis van een kleine joodse gemeenschap was geweest. Tien van hen werden gedood, van jong tot oud.

Hun namen werden gekalligrafeerd op een perkamenten rol. Die rol, in een loden koker geborgen, werd als daad van onthulling door Opperrabbijn Berlinger uit Amsterdam in het monument gemetseld. Vooraf was de Nederlandse driekleur welke het gedenkteken dekte, gehesen.

Het monument van eenvoudige opzet, uitgevoerd in een travertin-natuursteen en geplaatst op een bazaltstenen voet, is gesierd met een Davidster met daarin de Hebreeuwse letters:

“L’zich’ rôn” (Ter herinnering)

en daaronder de volgende tekst: [2]

Opgericht door de gemeente Waalwijk
op de plaats waar van 1884 tot 1965
de synagoge stond, ter nagedachtenis
aan de joodse ingezetenen van
Waalwijk, die in de Tweede Wereldoorlog
weggevoerd en nimmer teruggekeerd zijn.

Bij de onthulling ging Opperrabbijn Berlinger uitvoerig in op de betekenis van dit gedenkteken. Hij wees er daarbij op dat Waalwijk na de oorlog nog wel een synagoge had maar geen gelovigen meer. Bijna allen waren zij weggevoerd. ‘Door dit monument eren wij de nagedachtenis van deze mensen uit de joodse gemeente Waalwijk.’ De heer Berlinger vervolgde zijn rede met : ‘Men weet wat de strijd voor vrijheid wil zeggen. Er is begrip voor het volk van Israël. In vrijheid en vrede moeten we met onze medemensen leven. Dit gedenkteken is niet slechts een teken van eerbied en waardering, maar ook een waarschuwing aan de jonge generatie, dat nooit meer iets dergelijks moge gebeuren, als in de Tweede Wereldoorlog is gebeurd.’ [3]

Het bestuur van de hoofdsynagoge te Den Bosch sprak in de persoon van de heer Spiero zijn waardering uit voor het initiatief van het gemeentebestuur van Waalwijk, dat ook de kosten van oprichting (ƒ 1170,--) van het monument droeg. De gemeenteraad had bij zijn besluit daar weinig woorden voor nodig. [4] Leefden er wrange gevoelens die om eerherstel vroegen? De duurste opzet, blijkens een offerte, werd overigens niet gekozen.[5] Het besluit zal ook een uiting van solidariteit aan de jonge staat Israël zijn geweest, die in de tijd dat de raad zijn besluit nam (juni 1967) in een oorlogscrisis was gewikkeld.

De synagoge uit 1884 had weliswaar al enige tijd haar functie als zodanig verloren, ze stond er echter nog als tastbaar symbool van zovele joodse bewoners van Waalwijk gedurende vele decennia. In de gewelfde kelder van het gebouw, dat voor 1884 ‘tempeliershuis’ werd genoemd, vonden Besoijenaren in de oorlogsperiode 1944/1945 nog een schuilplaats tegen het gevaar van neervallende V-1’s en granaten. Het gebouw werd gesloopt in 1965.

De heer Spiero besloot zijn toespraak met de woorden: ‘Moge dit monument een herinnering wakker laten aan hen die hun leven lieten.’ Die herinnering kreeg naar aanleiding van de onthulling nog een symbolische voortzetting. Door uit Waalwijk stammende joden werden in Israël namelijk vijf bomen geplant, die er de waardering voor de joodse sympathieën van de Waalwijkse bevolking levendig houden.

Bronnen


De oorspronkelijke tekst van dit artikel is met toestemming van auteur Jan Rosendaal overgenomen uit ‘Een gedenkteken voor de joodse slachtoffers,’ De Klopkei , jaargang 14, 2e kwartaal 1990.

Voetnoten


  1. Gemeentearchief Waalwijk (GAW), Archief Gemeentebestuur Waalwijk (1877)1922-1996(2001), Gedenkteken op de plaats van de voormalige Joodse Synagoge aan de Tempeliersstraat 1967-1969, inv.nr. 3776.
  2. De Echo van het Zuiden, 16 mei 1969.
  3. Brabants Dagblad, 6 mei 1969.
  4. GAW, Archief Gemeentebestuur Waalwijk (1877)1922-1996(2001), Notulen Gemeenteraad, vergadering 1 juni 1967.
  5. Zie voetnoot 1.

Zie ook


Lijst van oorlogsslachtoffers in Waalwijk

Persoonlijke instellingen
Naamruimten

Varianten
Handelingen
Navigatie
Categorieën
Hulpmiddelen