Adrianus Johannes Antonius Kuyper

Uit WaalwijkWiki
Ga naar: navigatie, zoeken
Adrianus J.A. Kuyper
Afbeelding gewenst
Persoonsgegevens
Naam Adrianus Johannes Antonius Kuyper
Geboren Den Haag, 1781
Overleden Waalwijk, 24-06-1832
Overige gegevens
Beroep(en) Burgemeester,winkelier en plaatsvervangend rechter

Adrianus Johannes Antonius Kuyper (Den Haag, 1781 - Waalwijk, 24 juni 1832) was burgemeester van Waalwijk van 12 juni 1811 tot 24 juni 1832. In 1811 was hij daarnaast plaatsvervangend rechter bij het Waalwijkse vredegerecht.

Na het aftreden van Pannebakker moet het vinden van een geschikte opvolger een zeer delicate kwestie zijn geweest. De Waalwijkse notabelenstand was verdeeld in twee onverzoenlijke kampen: het protestantse oranjegezinde en het katholieke patriotsgezinde, een tegenstelling die nog uit de jaren 1786-1787 stamde. In de Hagenaar A.J.A. Kuyper hoopte het gouvernement een burgemeester gevonden te hebben die boven de partijen kon staan. Kuyper was katholiek, maar van een meer verlichte, verdraagzame signatuur dan de ultramontaanse Waalwijkse katholieken. Dit maakte hem acceptabel voor de protestanten.

Pas zeven jaar in Waalwijk woonachtig, behoorde hij tot geen van de lokale kliekjes. Als burgemeester probeerde hij beide partijen te vriend te houden door enerzijds lid te worden van het vrijzinnige en bijna uitsluitend protestantse Nutsdepartement en anderzijds trouw de vermaningen van de pastoor tegen dansen en herbergbezoek op zondag te steunen.

Toch bleek in de loop van zijn burgemeesterschap dat Kuyper niet de krachtige, onafhankelijke figuur was waarop men gehoopt had. Vooral tijdens de verwikkelingen rond de Belgische Opstand kwam zijn onvermogen pijnlijk aan het daglicht. De katholieke factie sympathiseerde met de Belgische opstandelingen, terwijl de protestanten demonstratief trouw aan koning Willem I waren. Dit leidde tot opstootjes van pro-Belgische schoenmakers en het rondstrooien van tegen protestanten gerichte dreig- en spotbriefjes. Dezen voelden zich hierdoor niet veilig en verweten de burgemeester dat hij de orde niet kon handhaven.

De advocaat Mr. J.P. Scholten zag hierin een aanleiding om buiten de burgemeester om de gouverneur van de provincie en de procureur crimineel van het Bossche Gerechtshof in te lichten. Hij schreef dat Kuyper geen greep op de opstandige katholieken en hun geestelijken had, omdat hij economisch van hen afhankelijk was. De burgemeester had namelijk geen eigen vermogen. Hij moest zijn magere traktement aanvullen met inkomsten uit een winkeltje. Indien hij maatregelen nam die de geestelijkheid onwelgevallig zouden zijn, kon hij rekenen op een boycot van zijn winkelnering. De hoge overheid toonde zich gevoelig voor de verlangens van de Waalwijkse protestantse gemeenschap en stuurde, tot grote ontsteltenis van Kuyper, een detachement marechaussee en een Commissaris-Speciaal, die de politietaak van de burgemeester kwam overnemen.

Kuyper heeft hierna niet lang meer geleefd. Na zijn overlijden bleef zijn weduwe in behoeftige omstandigheden achter. De gemeenteraad zag het pijnlijke van deze situatie in en besloot haar enige ‘bedekte’ onderstand uit de gemeentekas toe te leggen. Al met al een tragische burgemeestersloopbaan.

Appendix

Bronnen

  • De oorspronkelijke tekst van dit artikel is met toestemming van auteur Jeroen van Oss overgenomen uit: 'Honderdtachtig jaar burgemeesters in Waalwijk, Baardwijk en Besoijen', De Klopkei (14e jaargang, 3e kwartaal 1990) blz. 20.
  • Voor de toevoeging m.b.t.zijn functie bij het vredegerecht, zie: BHIC, Rechterlijke archieven 1811-1838, inv.nr. 32, ingekomen stukken bij procureur-crimineel 1825, kopie van de benoemingsakte van H.J. Lennaarts met verwijzing naar zijn voorgang Kuyper.
Voorganger:
Jan F. Pannebakker
Burgemeester van Waalwijk
1811 - 1832
Opvolger:
Hermanus van Meerwijk
Persoonlijke instellingen
Naamruimten

Varianten
Handelingen
Navigatie
Categorieën
Hulpmiddelen